Ethiek voor financieel professionals

Voorwoord

1 Inleiding

1.1 Welke opvatting van ethiek volgen we?

1.2 De balans tussen theorie en praktijk

DEEL I KERNBEGRIPPEN

2 Welke opvatting van ethiek volgen we?

2.1 Inleiding

2.2 Ethiek – wat is dat?

2.2.1 Ethiek, moraal en moraliteit

2.2.2 Twee kernvragen

2.2.3 Vraag 1 – wat is de morele norm?

2.2.4 Vraag 2: waarom moreel gedrag?

2.3 Ethiek en onze markteconomie

2.3.1 ‘Shareholder versus stakeholder’-benadering

2.3.2 Drie soorten verantwoordelijkheden

2.3.3 Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO)

2.4 Ethiek en de financieel professional

3 Traditionele benaderingen van ethiek

3.1 Inleiding

3.2 Deugdenethiek

3.3 Gevolgenethiek

3.4 Beginselethiek

3.5 Drie benaderingen – en nu?

4 Nieuwe benaderingen van ethiek

4.1 Problemen met de traditionele ethiek

4.2 Naar een horizontale ethiek

4.3 Een voorbeeld van horizontale ethiek: moresprudentie

4.3.1 Moresprudentie: achtergrond

4.3.2 Voorbeeld: de Rabobank

4.3.3 Voorbeeld: de NBA

4.4 Zorgethiek

4.5 Conclusies

5 Integriteit

5.1 Inleiding

5.2 Integriteit in enge zin

5.3 Integriteit in ruime zin

5.3.1 Het model van Karssing

5.3.2 Het model van Kaptein

5.4 Integriteit in de praktijk

5.4.1 Hoe integer kun je zijn?

5.4.2 Integriteitsbevordering

5.5 Integriteit en de financieel professional

6 Ons morele gedrag in de praktijk

6.1 Inleiding

6.2 We houden onszelf voor de gek

6.3 De beperkingen van externe prikkels

6.4 Het effect van regels en andere beheersmaatregelen

6.4.1 Rule-based versus principle-based

6.4.2 Regels, control en vertrouwen

6.5 Follow the crowd

6.5.1 Wat laat het Standford Prison-experiment zien?

6.6 De fraudedriehoek – of hoe nette mensen tot frauderen komen

6.7 De donkere kant van gehoorzaamheid

6.8 Wat betekent dit voor de financieel professional?

7 Moreel redeneren

7.1 Inleiding

7.2 Moreel redeneren – de aanpak

7.2.1 Morele beeldvorming

7.2.2 Morele oordeelsvorming

7.2.3 Morele besluitvorming

7.3 Toepassing

7.3.1 Wanneer toepassen?

7.3.2 Subjectief of objectief?

7.3.3 Emoties

DEEL II ORGANISATIECONTEXT

8 Bedrijfsethiek

8.1 Inleiding

8.2 Bedrijfsethiek – een overzicht

8.3 Vier mythes uit de bedrijfsethiek

8.3.1 Mythe 1: het is gemakkelijk om ethisch te zijn

8.3.2 Mythe 2 – onethisch gedrag is het resultaat van enkele rotte appels

8.3.3 Mythe 3 – ethiek kan worden gemanaged door formele ethische

codes en programma’s

8.3.4 Mythe 4 – ethisch leiderschap gaat over de integriteit van de leider

8.4 Integriteitsmanagement

8.4.1 Voorbeeld 1 – Stimuleringskader Integere Organisatie

8.4.2 Voorbeeld 2 – integriteitsbevordering als leerproces

8.4.3 De twee benaderingen vergeleken

9 Sturen op vertrouwen

9.1 Inleiding

9.2 Vertrouwen

9.3 Control en vertrouwen

9.3.1 Wat is control

9.3.2 Kritieken op formele control

9.3.3 De relatie tussen control en vertrouwen

9.4 Patronen van sturen op vertrouwen

9.4.1 Twee kernpatronen

9.4.2 Vijf thema’s van sturen op vertrouwen

9.5 Sturen op vertrouwen en de financieel professional

DEEL III MAATSCHAPPELIJKE CONTEXT

10 Onze markteconomie

10.1 Inleiding

10.2 Kritiek op de markteconomie

10.2.1 Ons economische systeem en onze identiteit

10.3 Economie en politiek – een waarschuwing uit de VS

11 Duurzaamheid

11.1 Inleiding

11.2 Duurzaamheid nader toegelicht

11.3 Duurzaamheid, waarom eigenlijk?

11.3.1 Het kan

11.3.2 Het moet

11.3.3 Het loont

11.4 Naar een duurzame economie

11.4.1 Lineaire economie

11.4.2 Keteneconomie met recycling

11.4.3 Circulaire economie

11.4.4 Sociale consequenties

11.4.5 Meervoudige waardecreatie

11.5 Nieuwe businessmodellen

11.6 Duurzaamheidsrapportages

11.7 Meervoudige waardecreatie door Integrated thinking

11.8 Tot slot

DEEL IV FINANCIEEL PROF ESSIONALS EN ETHIEK

12 Ethiek en fiscaliteit

12.1 Inleiding

12.2 De morele basis van belastingen

12.3 De fiscale praktijk

12.4 De fiscaal adviseur

13 Beroepscontext

13.1 Inleiding

13.2 Accountant en controller

13.2.1 Kerndilemma’s

13.2.2 Beroepscode

13.2.3 NOCLAR

13.2.4 Integer handelen in de beroepscontext

13.3 Belastingadviseur

13.3.1 Kerndilemma

13.3.2 Beroepscode

13.4 Financieel adviseur

13.4.1 Kerndilemma

13.4.2 Beroepsregels

Literatuur

Over de auteurs

Voor docenten die met het boek willen gaan werken zijn PowerPoints met de figuren uit het boek beschikbaar. Deze kun je aanvragen door een mail te sturen aan klantenservice@boomhogeronderwijs.nl.

Online masterclass

In deze online masterclass staan ethieklessen aan studenten van financiële opleidingen in het hoger onderwijs centraal. Daarbij komen de volgende onderdelen aan bod:

• welkom
• introductie op het boek door de auteurs: gekozen opzet en benadering en mogelijk gebruik in lessen
• ideeën over en ervaringen met ethieklessen voor studenten van financiële opleidingen
• mogelijke oefeningen: vlog/column/presentatie
• comunity of practice